«Καφέ» λίπος που καίει τις θερμίδες!

Κι όμως, υπάρχει ένα είδος λίπους στο ανθρώπινο σώμα που όχι μόνο δεν μας παχαίνει, αλλά συμβάλλει στην απώλεια θερμίδων. Ονομάζεται καφέ λίπος και μέχρι το 2002 οι επιστήμονες νόμιζαν ότι υπάρχει μόνο στα ζώα και τα μωρά.

Τα τελευταία χρόνια, χάρη στην πρόοδο της τεχνολογίας, οι ειδικοί ανακάλυψαν προς έκπληξή τους ότι το καφέ λίπος διατηρείται στους ενηλίκους, αν και όχι σε όλους. Καθώς μπορεί να αποδειχτεί το μεγαλύτερο όπλο μας στον πόλεμο κατά της παχυσαρκίας, αναζητούν τρόπους να αυξήσουν την ποσότητά του σε όσους το έχουν και να το δημιουργήσουν εξαρχής σε όσους δεν το έχουν. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με νέα φάρμακα ή με τη μετατροπή του λευκού μας λίπους σε καφέ. Αρκεί να σκεφτείτε ότι 50 γραμμάρια καφέ λίπους (ποσότητα που διαθέτουν οι περισσότεροι) καίνε 500 θερμίδες την ημέρα. Χωρίς άσκηση, χωρίς κούραση, χωρίς να κάνουμε τίποτα απολύτως.

Για να καταλάβετε πώς λειτουργεί το καφέ λίπος, πρέπει να ξέρετε πώς ο οργανισμός χάνει θερμίδες. Όσο κι αν ακούγεται περίεργο, στους περισσότερους κάθε φορά που τρώμε προσθέτουμε μεν στο σώμα μας θερμίδες, αλλά συγχρόνως αποβάλλουμε ένα μέρος τους. Αυτό συμβαίνει γιατί η κατανάλωση τροφής αυξάνει τις ενεργειακές απαιτήσεις του μεταβολισμού και ο οργανισμός αναγκάζεται να κάνει περισσότερες καύσεις. Οι περισσότερες, όμως, καύσεις διεγείρουν τη θερμογένεση και προκαλούν άνοδο της σωματικής θερμοκρασίας, κατάσταση την οποία ο εγκέφαλος εκλαμβάνει ως «απειλή». Για να επαναφέρει τη θερμοκρασία στα φυσιολογικά της επίπεδα, ενεργοποιεί τον αντισταθμιστικό μηχανισμό της θερμόλυσης και αποβάλλει θερμότητα και θερμίδες από το σώμα προς το περιβάλλον.

Η πρωτεΐνη. Μία πρωτεΐνη των μιτοχονδρίων, που υπάρχει άφθονη στο καφέ λίπος, η θερμογενίνη, κάνει ακριβώς την ίδια δουλειά. Μετατρέπει, δηλαδή, την ενέργεια που παράγεται από τις τροφές σε θερμότητα. Έτσι, προκαλεί άνοδο της σωματικής θερμοκρασίας και «υποχρεώνει» τον εγκέφαλο να κινήσει τη διαδικασία απώλειας θερμίδων.

Αυτό ήταν γνωστό για τα θηλαστικά και για τα μωρά, στα οποία το καφέ λίπος βοηθά να μην κρυώνουν. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν τυχαία από το 2002 και μετά, χάρη στη χρήση αξονικών τομογράφων με την εκπομπή ποζιτρονίων (ΡΕΤ-CΤ), ότι καφέ λίπος έχουν και οι ενήλικοι, αν και σε μειωμένη ποσότητα. Η συγκεκριμένη απεικονιστική μέθοδος χρησιμοποιεί ακτίνες Χ σε συνδυασμό με μία ραδιενεργό ουσία που εντοπίζει όγκους σε μικρό μέγεθος. Σε πολλές εξετάσεις, οι ειδικοί έβλεπαν συγκεντρώσεις φωτεινών σημείων γύρω από τον λαιμό στο μπροστινό μέρος, στους ώμους και την πλάτη. Οι ασθενείς που έμπαιναν στον τομογράφο φορούσαν μόνο τη νοσοκομειακή ρόμπα. Όταν στην αίθουσα της εξέτασης έκανε πολύ κρύο, εμφανίζονταν αυτά τα φωτεινά σημεία στην απεικόνιση. Όταν η θερμοκρασία ήταν κανονική, τα σημεία εξαφανίζονταν. Οι ειδικοί υποπτεύθηκαν ότι έβλεπαν συγκεντρώσεις καφέ λίπους που ενεργοποιούνταν στο κρύο.

Από τότε άρχισαν πολλές έρευνες για το θέμα, τα αποτελέσματα των οποίων εμφανίστηκαν τους τελευταίους μήνες. «Όλοι πλέον συμφωνούν πως το καφέ λίπος υπάρχει και στους ενηλίκους», λέει ο Ρόναλντ Καν, ο οποίος συμμετείχε σε μία έρευνα στο περιοδικό «Νew Scientist».

Δεν το έχουν όλοι. Όμως, δεν το έχουν όλοι. Επειδή οι άνθρωποι που έχουν εξεταστεί προς το παρόν είναι λίγοι, οι επιστήμονες τώρα αρχίζουν να υποπτεύονται τους λόγους. Ένας από αυτούς φαίνεται πως είναι η ηλικία. Όσο μεγαλώνουμε τόσο μειώνεται το καφέ λίπος. Σε μία έρευνα, ο ιστός βρέθηκε στο 50% των ατόμων ηλικίας 23- 35 και μόνο σε δύο άτομα, από τα 24 που εξετάστηκαν, ηλικίας 38- 65 ετών. Επίσης, όσοι είχαν λιγότερο καφέ λίπος είχαν μεγαλύτερο βάρος.

Παρόλο που στους ανθρώπους δεν έχει διαπιστωθεί ακόμα με σιγουριά ότι το καφέ λίπος αποτρέπει τα παραπανήσια κιλά, αυτό είναι σίγουρο για τα ζώα. Ενδεχομένως, σημαντικό ρόλο παίζουν τα γονίδια. «Ξέρουμε ότι σε κάποια ζώα υπάρχει γενετική διαφορά στην ποσότητα του καφέ λίπους που μπορεί να ενεργοποιηθεί. Γι΄ αυτό νομίζω ότι κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στους ανθρώπους», συμπληρώνει ο Ρόναλντ Καν.

Η μεγάλη κούρσα των ερευνητών

ΑΦΟΥ ΛΟΙΠΟΝ οι επιστήμονες έμαθαν πως πολλοί ενήλικοι διαθέτουν καφέ λίπος, πώς μπορούν να το χρησιμοποιήσουν για να βοηθήσουν τους παχύσαρκους; Αυτό μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: να αυξήσουν την ποσότητα καφέ λίπους και να προκαλέσουν την ενεργοποίησή του σε κανονικές θερμοκρασίες και όχι μόνο στο κρύο.

Ο Γιαν Νέντεργκααρντ, από το Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, θεωρεί πως κατ΄ αρχήν πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος να αποφευχθεί η μείωση του θαυματουργού λίπους στους ενηλίκους. Αν, για παράδειγμα, η αιτία της μείωσης είναι η απώλεια μίας ορμόνης, πρέπει να αντικατασταθεί αυτή η ορμόνη.

Φάρμακα. Μια άλλη προσέγγιση είναι φάρμακα που ενεργοποιούν το καφέ λίπος. Αυτό γίνεται μέσω της έκκρισης της ορμόνης νοραδρεναλίνη, η οποία επιδρά στους αδρενεργικούς υποδοχείς βήτα-3 στην επιφάνεια των κυττάρων. Φάρμακα που ενεργοποιούν αυτούς τους υποδοχείς έχουν αποτέλεσμα στα ζώα, αλλά όχι τόσο πολύ στους ανθρώπους, ίσως γιατί η ποσότητα καφέ λίπους είναι πολύ μικρότερη.

Διαφορετικό μονοπάτι ακολουθούν δύο ερευνητικές ομάδες, οι οποίες επιχειρούν να δημιουργήσουν κύτταρα καφέ λίπους στο εργαστήριο και να τα εμφυτεύσουν στον άνθρωπο με χειρουργική επέμβαση. Η ομάδα του Ρόναλντ Καν ετοιμάζεται να το δοκιμάσει σε ανθρώπους με τη μέθοδο της λιποαναρρόφησης.

Δηλαδή, θα βγάλουν λευκό λίπος από τους ασθενείς, θα το εμπλουτίσουν με την πρωτεΐνη και το καφέ λίπος που θα προκύψει θα το εμφυτεύσουν στον αρχικό δότη.